Op dit plekje in Nederland is het vrijwel dagelijks oorlog

Oekraïense militairen kwamen er in 2024 herhaaldelijk vechten. Het oefendorp Marnehuizen – ‘het grootste in Europa’ – leert soldaten hoe ze zo effectief mogelijk kunnen vechten in stedelijk gebied. Wie net als ik het Nederlands Kustpad wandelt, die passeert bij Lauwersmeer dit bijzondere stukje oorlogsgebied.

Het is eind 2024 en ik loop de laatste etappe in Groningen. Volgend voorjaar verder in Friesland. De dag begint in het kleine Niekerk (nooit je routeplanner zomaar instellen op Niekerk, want dan kom je 20 km verderop terecht, leerde ik…). Vreemd genoeg laat het kustpad de plaats Zoutkamp helemaal links liggen, terwijl daar toch ook genoeg bijzondere dingen te vinden zijn. Het was ooit een belangrijke vissershaven en die sfeer voel je nog steeds. Onder andere met een Visserijmuseum en door de vele horeca.

Glamping

De eerste verrassing van de dag is het dorp Vierhuizen. De grap zal ontelbare malen gemaakt zijn, maar er staan toch echt veel meer dan vier huizen hier. En wat er ook is is een glamping. Een fenomeen dat je eerder in Zuid-Frankrijk positioneert dan in de Groningse klei. Toch heeft Roompot hier Glamping Lauwersmeer in de zomer van 2023 geopend.

Het terrein, dat aanvankelijk een camping met 125 kampeerplekken was, heeft nu 76 glampingaccommodaties. Hoewel nu gesloten in december, ziet het er wel aantrekkelijk uit voor gezinnen met kinderen. Maar denk echter niet dat je door kamperen in een safaritent goedkoop uit bent. Voor een weekje vakantie in juli 2025 voor een gezin met twee kinderen liggen de prijzen tussen de 882 en 1181 euro…

Nationaal Park Lauwersmeer

Wie deze etappe van het Nederlands Kustpad wil lopen doet er goed aan om voor vertrek deze pagina van het Nationaal Park Lauwersmeer te raadplegen. Daarop kun je zien of je er overheen kunt wandelen of dat dat door militaire oefeningen onmogelijk is. Hoewel er door meerdere publicaties lovend geschreven wordt over de natuur waar je hier doorheen wandelt, moet me als voormalig bewoner van de Noordoostpolder van het hart dat de bossen ook hier wel erg ‘rechtlijnig en polderig’ er uitzien.

Nu is dat natuurlijk niet zo gek, aangezien er hier altijd sprake is geweest van strijd tegen de zee en de winning van land. “Vroeger was de Lauwerszee een inham van de Waddenzee, compleet met geulen en zandplaten die bij eb droogvielen. Totdat in 1969 de Lauwerszee werd afgesloten. De natuur paste zich snel aan en er ontstond een nieuw natuurgebied, dat nu de naam Nationaal Park Lauwersmeer draagt”, meldt de gids van het Nederlands Kustpad. Hier kun je nu bijzondere orchideeën en vogelsoorten vinden.

Oefendorp Marnehuizen

Intrigerend is het wel, het lopen langs oefendorp Marnehuizen. Hoe zou het er daar uitzien? Gelukkig zijn er meer dan genoeg video’s en foto’s voorhanden om daar een beeld van te krijgen. Met het miljoenen kostende nep-dorp werd in 1990 begonnen. Naast defensie maken ook brandweer, politie, Mobiele Eenheid, buitenlandse strijdkrachten en antiterreureenheden gebruik van de in totaal 140 gebouwen in het gebied. En dat kan dan met maximaal zo’n 200 personen tegelijkertijd. Het oefendorp is 48 weken per jaar bezet.

Naast huizen heeft Marnehuizen een stuk spoorweg met een station, een gemeentehuis, bank, winkels, supermarkt, tankstation, loodsen en een ondergronds rioolstelsel. “Een kerk ontbreekt omdat het hoogste gebouw slechts 8 meter hoog mocht worden. De straten zijn vernoemd naar straten in Rotterdam waar door het Nederlandse leger in de meidagen voorafgaand aan het bombardement op Rotterdam succesvol weerstand werd geboden tegen de Duitse bezetter”, stelt Wikipedia.

Gesloten voor publiek

Marnehuizen is altijd gesloten voor publiek, omdat het wel eens is voorgekomen (blijkens onderstaande video) dat een echtpaar lekker een broodje zat te eten midden in het dorp, terwijl er een rits tanks met flinke snelheid de straten binnen kwamen denderen. ‘En dat wil je echt niet hebben’.

In de video hier onder is te zien hoe de beheerder van het bijzondere dorp ook trouwde in het verder lege gemeentehuis, nadat hij zijn vrouw had laten ‘ontvoeren’ door militairen. ‘Of ze het echt leuk vond weet ik eigenlijk nog niet’. Verder krijg je met deze video een aardig beeld van de bebouwing.

Lauwersoog

De laatste etappe in Groningen, de provincie waar ik in november 2023 aan begon, eindigt in Lauwersoog. Het is er een en al bedrijvigheid, met name doordat de veerboot naar het eiland Schiermonnikoog hier vandaan vertrekt. En er wordt nog druk getimmerd aan het grotendeels uit hout opgetrokken Werelderfgoedcentrum Waddenzee, dat vanaf 26 april 2025 in de haven van Lauwersoog voor publiek te bezoeken is.

“Een plek waar wetenschap, kennis en educatie samenkomen in een inspirerende en interactieve experience, onderzoekslaboratoria en het nieuwe thuis van Zeehondencentrum Pieterburen. Ontdek de experience en leer over het Waddengebied. Met je handen uit de mouwen en je voeten in het slik ervaar je het Wad. Bezoek de zeehonden in het zeehondenziekenhuis en leer hoe we de zeehonden verzorgen”, zo promoot het centrum zichzelf.

En tot slot: Ik moet hier nog een keer terugkomen, maar dan ’s nachts. Want in het drukke Nederland kun je hier nog de echte duisternis ervaren in het Dark Sky Park. “Nationaal Park Lauwersmeer is oktober 2016 door de International Dark Sky Association officieel uitgeroepen tot Dark Sky Park. Een Dark Sky Park is een gebied waar het donker is, waar de duisternis behouden blijft en waar bezoekers ’s nachts welkom zijn om die duisternis te beleven en de sterrenhemel te zien. De benoeming voor het Lauwersmeer is bijzonder, omdat Nederland één van de landen is met de meeste lichtvervuiling ter wereld.”

Eerdere afleveringen van mijn wandelingen over het kustpad:

• Kustpad-challenge in Groningen door blubberpaden en ijzige kou
• Ambonezenbosje: stille getuigenis van gruwelen in Groningse uithoek
• Hoe de dorpen in Groningen verdwenen
• De verrassing van Appingedam en hoe Delfzijl de geboorteplaats van Maigret werd
• Zo ziet het mini-Versailles van Groningen eruit
• Den Haag toont dat deftig en frivool prima samen gaan
• 100 jaar geleden: Een tijdmachine in Groningen